„Należysz do Mnie!” – to zasadniczo mówi Jahwe do swojego ludu. Książka Dobraczyńskiego opowiada o ewoluowaniu relacji między Bogiem a człowiekiem. Gdy ją czytałem, przypomniało mi się to, co w książce Zostawić ślady w historia świata pisze ksiądz Giussani: „Historia narodu żydowskiego jest zapowiedzią tego, co miało się wydarzyć całej ludzkości” (Opole 2011, s. 52). W istocie, powieść opisuje szczegółowo to doświadczenie. Uświadamiamy sobie konkretność tej historii, także okrutnej. Lud nie staje się automatycznie lepszy od innych narodów, ani też wolny od ograniczeń, ponieważ jest wybrany. Dobraczyński dokumentuje coś przeciwnego: ludu ograniczonego, kapryśnego, często zbaczającego z drogi i gwałtownego nie charakteryzują jego zdolności, ale właśnie fakt bycia wybranym, to znaczy bycia obiektem Bożej miłości.

To właśnie wielki Mojżesz, główny bohater, staje się coraz bardziej tego świadomy poprzez swoje ograniczenia oraz ograniczenia ludu, który często nie pojmuje woli Bożej (jak to zdarza się także nam). Pod koniec swojego długiego życia mówi, że niektórzy „znosili wolę Jahwe jak niewolę”, inni „nazywali swoją wolę – wolą Jahwe” (s. 240). On natomiast zdaje sobie sprawę, że fakty, które Pan pozwala przeżywać, zawsze znajdują się w szerszym horyzoncie, horyzoncie miłości.

Ze wzruszeniem czytamy – pośród wyzwań historycznych faktów oraz czasami twardego prawa Bożego – o tym, jak sam Mojżesz wciąż coraz bardziej uświadamia sobie konieczność miłosierdzia w życiu człowieka, rozumiejąc, że Bóg jest czymś więcej niż posiadaniem – jest miłością. Mojżesz dostrzega tę konieczność w obliczu błędów swojego ludu i im bardziej zdaje sobie sprawę z ich ograniczeń, tym bardziej pragnie dla nich miłosierdzia. Bardzo niewielu go rozumie. Wśród nich jest na przykład Noa, prosta kobieta, nie ma zaś przywódców ludu. W kilku fragmentach powieści to właśnie ona daje świadectwo o rozpoznaniu, że Bóg bardziej niż tego, by okazywano mu posłuszeństwo, pragnie być kochanym: „Chcę dać Panu to, o co poprosi”. Ona odda całe swoje życie za to przeżywane miłosierdzie.

Wśród nieocenionych darów tej lektury znajduje się lepsze poznanie historii narodu żydowskiego, przyprawiająca o zawrót głowy intuicja Bożej miłości w historii oraz moja nieskończona wdzięczność za to, w jaki sposób Pan, w świetle tej historii, postanowił się w nią zaangażować. Aż po obecny charyzmat, który czyni aktualnym w moim życiu doświadczenie bycia wspieranym przez Tajemnicę: „Należysz do Mnie!”.

Jan Dobraczyński

Pustynia

Wydawnictwo Pelikan

Warszawa 1989

Michele Campiotti, rocznik 1960, jest doktorem nauk rolniczych oraz konsultantem do spraw hodowlanych.