Czysta Ewangelia. Nic innego. Po uporządkowaniu notatek pod koniec wyjątkowo intensywnego dnia, któremu towarzyszyły krok po kroku nagrania, media społecznościowe, opowiadania oraz godziny spędzone w parku Monza na Mszy św., niezwykle silne wrażenie jest następujące: stronica z Ewangelii, przeżyta przez milion osób w kilka godzin. Zdarzyło się to 25 marca, w uroczystość Zwiastowania NMP oraz w dzień wizyty papieża Franciszka w Mediolanie. W sumie sto kilometrów pokonanych w ciągu całego dnia, sześć etapów, dynamicznych i naznaczonych wyraźną preferencją dla peryferii oraz maluczkich, tłum, który obejmował go wszędzie, poruszony, sprawiając, że „czuł się jak w domu”, i pokazując, co znaczy, że Mediolan „przyjmuje z coer in man” – z sercem na dłoni, jak sam powiedział dzień wcześniej po modlitwie Anioł Pański. Ale kluczem wszystkiego pozostał on, jego sposób przeżywania wiary. Bycia Piotrem. Z gestami i słowami, które tworzą jedno, otwierając jednocześnie szeroko na inny wymiar, na nieznaną oraz wyczekiwaną głębię. Widać to było od razu, od pierwszego przystanku w Białych Domach, dzielnicy położonej w okolicy Forlanini. Głębokie peryferie: bieda i godność, wiele zranień oraz nieprzebrane ludzkie bogactwo, które Papież pozdrowił, dziękując za podarowaną mu, utkaną przez ludzi stamtąd stułę: „Ten dar mówi, że przybywam jako kapłan, wybrany z ludu i na służbę ludowi”, oraz za odnowioną niedawno figurkę Maryi, która przypomniała mu, „w jaki sposób Kościół zawsze potrzebuje być «odnawiany», ponieważ składa się z nas, którzy jesteśmy grzesznikami, wszyscy. Pozwólmy, by Bóg nas odnawiał, by odnawiało nas Jego miłosierdzie”. I spieszmy się tak jak Maryja biegnąca na spotkanie z Elżbietą: „Jest to zatroskanie Kościoła, który nie pozostaje w centrum, by tam oczekiwać, ale wychodzi na spotkanie wszystkim, na peryferie, wychodzi na spotkanie także niechrześcijan”.

Tak jak on, który odwiedził trzy rodziny. Wszedł do dwupokojowego mieszkania 83-letniego Nuccia, dwa lata starszego od żony, której nie było w domu, ponieważ przebywa w szpitalu z powodu problemów z oczami. I Franciszek, który bierze telefon i dzwoni do niej: „Pani Adele? Dzień dobry: jak się pani czuje? Dolegliwości, tak? Trzeba iść naprzód. Niech pani ofiaruje je Panu…”. Przytulił Dori i jej męża przykutego od wielu lat do łóżka na skutek udaru mózgu. „Spojrzeli na siebie, pobłogosławił go z uśmiechem”. Poprosiła go nawet, by pobłogosławił kanapki zrobione w domu poprzedniej nocy, „by rozdać je tym, którzy nie mogą tu być. Dla nas był to dzień nadziei”. Ale Franciszek zapukał także do Abdela, który przyjął go, częstując daktylami i mlekiem, zgodnie z marokańskim zwyczajem, i wzruszył się odwiedzinami Papieża, który napił się z nim mleka i zrobił sobie selfie z córką Nadą, podziękował jego żonie Hanane, „która pomaga w parafii”, przyjął z uśmiechem rysunek małego Mahmouda (przedstawiający meczet i dzwonnicę, a pośrodku bawiące się wspólnie dzieci). „Ten człowiek jest święty, także dla mnie, muzułmanina – powiedział później Abdel. – Ten dzień zmienił moje życie. Ty także się zmieniłaś, Nada, prawda?”.

Wiadomości więźniów. Cierpienia, oczekiwania. Oraz spotkanie, które wyznacza przed i po. Tak naprawdę w ten sposób rozpoczyna się chrześcijaństwo, zawsze. Jest to ciągłe wydarzenie, ciągłe „rozpoczynanie procesu”, jak przypomniał Papież duchownym, z którymi spotkał się w katedrze. Był to drugi etap tej pielgrzymki.

Zwyczajny moment: trzy pytania i odpowiedzi. Ale wyłaniają się z nich słowa, które trzeba przeczytać ponownie i dobrze przestudiować. Nie jest to tylko podręcznik tego, o co Papież prosi Kościół: jest to opis tego, co się wydarza, kiedy wiara jest przeżywana. „Radość ewangelizowania”, z wyraźną świadomością, że „ewangelizacja nie zawsze jest synonimem «łowienia ryb»: jest pójściem, wypływaniem na głębię, dawaniem świadectwa… a potem to Pan, to On «łowi ryby». Kiedy, jak i gdzie – tego nie wiemy”. Ciągłe wyzwania współczesnej rzeczywistości, które „dobrze, że są, ponieważ pozwalają nam wzrastać. Są znakiem żywej wiary, wspólnoty poszukującej Pana i mającej otwarte oczy oraz serce”. Różnice, które są bogactwem, ponieważ Kościół jest taki od zawsze, „a Duch Święty jest Mistrzem różnorodności”. Aż po ostatnie zdania, które skierował w odpowiedzi na zatroskanie pewnej zakonnicy: „Logika Boga jest niezrozumiała. Trzeba być tylko posłusznym. I to jest droga, którą musicie podążać”.

Przed katedrą na placu modlitwa Anioł Pański. Potem przystanek najbardziej wyczekiwany z wielu powodów: więzienie San Vittore. Wizyta trwająca dwie i pół godziny, z której niewiele obrazów wydostaje się na zewnątrz (otwierające się bramy, uściski dłoni oraz spojrzenia, wielki stół, przy którym Papież zasiada do obiadu z około stu więźniami; mniej więcej coś podobnego musiało wydarzyć się w domu Zacheusza i celników) oraz pełne zdumienia opowieści tych, którzy tam byli. „Przez tyle lat nie słyszałem, żeby jakiś więzień powiedział: jestem zadowolony, że tu jestem – wyjaśnia Luigi Pagani, zarządca lombardzkich więzień. – Dzisiaj te słowa padły z wielu ust”.

Napisali o tym także na wiele sposobów sami skazani na bilecikach z podziękowaniami, podarowanych Papieżowi. Od Khalida, który nazwał siebie „największym szczęściarzem, ponieważ jadł, siedząc naprzeciwko Ojca Świętego, a nawet wyłudził od niego połowę jego kotleta”, po José Alberto („Dał mi do zrozumienia, że nie jesteśmy zapomniani, mimo że przebywamy tutaj, że zawsze istnieje szansa, by zacząć od nowa”); od Paloki Melseda („Gdyby każdy mieszkaniec świata mógł popatrzeć na ciebie choćby jeden raz, nie istniałoby zło”) po Gennaro, który tak napisał: „Nie wierzę w Kościół, ale w wydarzenia i znaki, a tego dnia w oczach wielu widzę nowe światło. Być może to właśnie przynosi ten człowiek: nowe nadzieje”.

To samo wydarzyło się także w parku Monza, gdzie Papież zastał ocean serc oczekujących na Mszę św., którą miał odprawić. Zliczono milion osób. Przybyłych z całej Lombardii i spoza niej: autokarami, pociągami, na rowerach. Bardzo wielu także piechotą, jak tłum wspinający się na górę Tabor albo na brzeg Jeziora Tyberiadzkiego. Albo ten, który pod tym samym niebem wędrował niegdyś na spotkanie z arcybiskupem Mediolanu kardynałem Karolem Boromeuszem, o czym przypominają stronice Manzoniego, po które wielu z nas sięgnęło ponownie w tych dniach.

Dlaczego tak go kochają? To nie był tłum, to był lud: wielu tak napisało, uderzonych radością, której nie widać gdzie indziej, która nigdzie indziej nie jest tak pełna ani tak powszechna. Twarze, uśmiechy, uściski. Spektakl człowieczeństwa pośród rzędów znajdujących się z przodu, na lewo od wielkiego podium, gdzie zajęły miejsce setki osób niepełnosprawnych. Dlaczego lud kocha tak bardzo tego Papieża? To pytanie często się pojawiało w gazetach w tych dniach. Z wieloma odpowiedziami, różnymi i wszystkimi prawdziwymi. Ponieważ każdy tak naprawdę kocha go z wiadomego tylko dla siebie powodu, bardzo osobistego. W nim widzi odpowiedź na swoje oczekiwania, swoje kłopoty, swoją drogę. Jedyną w swoim rodzaju historię. Wszyscy drżeli z czułości i obawy, słysząc ten głos, na początku bardzo zmęczony, ale stopniowo odzyskujący oddech i ton.

Podczas homilii był wyraźny, jasny. Przypominając wszystkim o „najważniejszym w historii orędziu”: o zwiastowaniu Anioła skierowanym do Maryi. Orędziu zdumiewającym, wykraczającym poza nasze kanony, ponieważ „spotkanie Boga ze swoim ludem” dokonuje się „w miejscach, w których normalnie się tego nie spodziewamy, na marginesach, na peryferiach”. Jest to odmienna metoda w stosunku do naszych schematów. Ale zdumiewamy się, gdy się to wydarza, gdy Franciszek o nim opowiada: „Sam Bóg jest Tym, który wychodzi z inicjatywą i postanawia wejść, jak zrobił to z Maryją, do naszych domów, do naszych staczanych codziennie potyczek, pełnych niepokoju, a jednocześnie pragnień. I to właśnie w naszych miastach, na naszych placach oraz w naszych szpitalach spełnia się najpiękniejsze orędzie, jakie możemy usłyszeć: «Raduj się, Pan jest z tobą!»”. To jest właśnie Ewangelia. Ale także to, co masz tam przed oczami.

Dlatego pytanie Maryi jest naszym pytaniem: jak to jest możliwe? „Jak się to dokona w czasach tak pełnych spekulacji? Czy możliwa jest chrześcijańska nadzieja w takiej sytuacji, tu i teraz?”. Odpowiedź Papieża, te trzy słowa, które nadawały rytm homilii – „pamięć”, „lud”, „niemożliwe, które staje się możliwe” – otwierają drogę, którą trzeba pogłębić. Ale we wnętrzu wielu osób odbił się obraz podarowany przez telebimy wkrótce potem: konsekracja. Te długie sekundy, niemające końca, spędzone przez Franciszka na kolanach, z głową opartą o ołtarz, tak jak Jan na piersi Jezusa, w całkowitej ciszy.

Kiedy kardynał Angelo Scola, arcybiskup Mediolanu, który długo czekał na tę wizytę i był przy Papieżu od początku, podziękował mu na zakończenie Mszy św., było widać, że jest poruszony. „Dzisiaj wszyscy mogliśmy doświadczyć prawdziwości znanego stwierdzenia naszego Ojca Ambrożego: «Tam, gdzie jest Piotr, tam jest Kościół. Tam, gdzie jest Kościół, tam nie ma śmierci, ale jest życie wieczne»”. A następnie: „Chcemy, by ta wdzięczność nauczyła nas, jak podążać drogą”.

Oto droga do przejścia. Tak naprawdę ten sam argument ostatniego momentu tego dnia: spotkania na stadionie San Siro. 80 tysięcy młodzieży, rodziców, katechetów. I Franciszek, który nagle odzyskał siły. Davidowi, który zapytał go, jak może „wzrastać przyjaźń z Jezusem”, opowiada o sobie oraz o osobach, które „pomogły mu wierzyć”, tak jak „ten lombardzki kapłan, który mnie ochrzcił i towarzyszył mi w życiu aż do nowicjatu”. I kiedy zadano mu pytanie, które tak naprawdę wszyscy zadajemy, myśląc o naszych dzieciach („Jak przekazywać piękno wiary?”), kładzie nacisk na jeden fakt: „Dzieci na nas patrzą. Znają nasze radości, nasze smutki i troski. Potrafią uchwycić wszystko, wszystko zauważają. Dlatego troszczcie się o nie, troszczcie się o ich serce, o ich radość, o ich nadzieję. Jeśli macie wiarę i nią dobrze żyjecie, dokonuje się przekaz”.

Proste. Tak jak słowa o dziadkach i dominguear („spędzaniu niedzieli” – przyp. red.), o przechadzce do parku po świątecznej Mszy św. i godzinach, które trzeba spędzać z dziećmi, „ponieważ «tracenie czasu» z nimi także jest przekazywaniem wiary. To jest darmowość, darmowość Boga”, który pochyla się nad tobą i przychodzi, by cię odnaleźć. Dom po domu, życie po życiu. Tak jak to zrobił on.