Doniosłym wydarzeniem naukowym w najstarszym uniwersytecie katolickim w Polsce stała się sesja, która swą treścią obdarzyła europejski świat nauki humanistycznej propozycją nowgo spojrzenia na kształtowanie człowieka, obdarzonego przez Stwórcę „zmysłem religijnym”.

Zofia Pałubska, Lublin

Sesję przygotował zespół pracowników naukowych Instytutu Pedagogiki Ogólnej KUL pod inspirującym kierownictwem adiunkta dr Aliny Rynio, wspieranej troskliwą pomocą przez wieloletniego dziekana Wydziału Teologicznego tej Uczelni, ks. prof. Anzelma Weissa, a także intelektualnym i duchowym wsparciem profesora historii filozofii średniowiecznej, Iwo Zielińskiego OFMConv.

Wydarzenie było przygotowywane wyjątkowo starannie; na około 8 miesięcy przed wyznaczonym terminem zostały rozesłane zaproszenia, opatrzone egzemplarzem najnowszego wydania polskiego Zmysłu religijnego ks. Luigi Giussaniego, do potencjalnych referentów, reprezentujących różne dyscypliny nauk humanistycznych w wielu ośrodkach naukowych w Polsce, Italii i Austrii; osoby te otrzymały propozycje zapoznania się z książką i zreferowania jej pod kątem własnych zainteresowań profesjonalnych. Ponad 50 osób przyjęło zaproszenie i wszelkie, dzięki uporczywemu naleganiu oraz talentowi organizacyjnemu A. Rynio, zostały wysłuchane.

Ostatnim etapem, poprzedzającym sesję, było przygotowanie bogatej wystawy poświęconej działalności CL w Polsce i na świecie; otwarcia jej dokonał prodziekan Wydziału Nauk Społecznych KUL, ks. prof. Józef Wilk SDB w obecności licznie zgromadzonych pracowników nauki i studentów (ponad 100 osób). Znakiem rozpoznawczym sesji był rozpięty miedzy niebem  a ziemią matissowski Ikar, symbol ludzkiej tęsknoty do wzlotu.

Nad oprawą plastyczną czuwał światowej sławy twórca Sceny Plastycznej KUL – Leszek Mądzik i pracownicy Biura  Wystaw Artystycznych miasta Lublina.

Konferencję otworzył Jego Magnificencja Rektor KUL, a słowo wstępne wygłosił Arcybiskup Kościoła lokalnego Bolesław Pylak i pobłogosławił licznie zebrane gremium; obaj mówcy wyrazili potrzebę poszukiwania modelu wychowania integralnego.

Sesja dzieliła się na trzy części, a spinała ją uroczysta koncelebra Mszy świętej, odprawionej w samo południe w kościele akademickim; przewodniczył jej ks. Andrzej Szostek MIC, rektor KUL, homilię wygłosił żyjący doświadczeniem ruchu CL ks. A. Weiss; poświęcił ją refleksji nad wydarzeniem Wcielenia, które zdumiewa.

Pierwsza część plenarna poświęcona została informacyjnym komunikatom odnośnie do osoby ks. L. Giussaniego, jego dzieła i myśli pedagogicznej.

Ks. Józef Adamowicz, misjonarz z Uzbekistanu, do niedawna odpowiedzialny krajowy ruch CL w Polsce (pokonał odległość 5000 kilometrów, by uczestniczyć w lubelskim wydarzeniu), zaprezentował osobę ks. L. Giussaniego; podkreślił jego nieustanne zdumienie w zderzeniu z łaską i pokorne, ale też ochocze przyjmowanie tej łaski, by pozwolić jej rozwinąć się jak ziarnu.

Ks. Stefano Alberto, profesor z Mediolanu, zwrócił uwagę na ontologiczny aspekt Zmysłu religijnego; podając w skrócie treść książki, uzyskał u ks. Giussaniego proces dojrzewania pojęcia „Zmysł religijny”. Wartości tego wystąpienia nie da się przecenić, zwłaszcza w odniesieniu do młodzieży akademickiej, która w dużej liczbie po raz pierwszy spotkała się z ontologiczną myślą Filozofa.

Ks. Alfred Wierzbicki, adiunkt przy katedrze Etyki na Wydziale Filozoficznym KUL, omówił aspekt etyczny Zmysłu religijnego; swój referat ubogacił świadectwem osobistego spotkania księdza L. Giussaniego; zaznaczył, że choć formalnie nie należy do CL, to nieobce jest mu doświadczenie blasku Osoby Założyciela; ów blask porównuje z emanacją osoby papieża Jana Pawła II i siostry Marii Teresy z Kalkuty.

 Michael Waldstein, profesor z Gaming w Austrii, odsłonił przed słuchaczami szerszy horyzont myśli Mistrza Giussaniego. Zmysł religijny omówił w kontekście trylogii Per Corso, by podkreślić rolę spojrzenia otwartego na zdumienie dla rozwoju religijności, która dla chrześcijan realizuje się w rzeczywistym spotkaniu z Chrystusem i Kościołem.

Alina Rynio, adiunkt przy katedrze Pedagogiki Ogólnej w Instytucie Pedagogiki KUL, komunikatem na temat wychowawczych treści Zmysłu religijnego zakończyła plenarną część informacyjną konferencji.

Fenomenalna część popołudniowa sesji, polegająca na pracy w grupach tematycznych, w których zaprezentowano 34 referaty i 20 plakatów, pozwoliła pokonać czasową ramę jednego dnia, rozciągając go na rzeczywistość ponadczasową – sekretarze poszczególnych grup omówili wyniki dyskusji w zespołach na popołudniowej sesji plenarnej, której przewodniczył ks. Weiss. W ten sposób stworzono możliwość wieloaspektowego ukazania Zmysłu religijnego, unikając jednocześnie zmęczenia uczestników. Sesja od początku do końca była atrakcyjna i dynamiczna.

Grupa I pracowała nad Aspektami antropologiczno-pedagogicznymi zawartymi w Zmyśle religijnym. Przewodniczyła w niej s. Prof. dr hab. Zofia Zdybicka, głosząca swój referat, innymi referentami byli profesorowie: Waldstein, Iwo Zieliński (historyk filozofii KUL) i ks. dr Adam Skreczko; w plakatowej wersji swoje wystąpienia przedstawili dr Rynio, dr B. Parysiewicz i mgr B. Stecka. W dyskusji padła ocena geniuszu wychowawczego Luigi Giussaniego; S. Zdybicka umieściła jego osobę na tej samej płaszczyźnie, co św. Jana Bosko i papieża Jana Pawła II; I. Zieliński docenił bliską mu żebraczą strukturę osoby i pedagogię otwarcia na „zdumiewającą” rzeczywistość poddawaną ocenie rozumu. Pedagogię Wcielenia i przylgnięcia do Prawdy w metodzie Giussaniego dostrzegła A. Rynio.

Grupa II zajęła się Psychologicznym wymiarem Zmysłu religijnego ks. L. Giussaniego. Dyskusji przewodniczył o. Prof. Dr hab. Antoni Jozafat Nowak OFM (psycholog i teolog życia duchowego, KUL; wygłosił też własny referat); ponadto referującymi uczestnikami byli: ks. prof. Stefano Alberto, ks. prof. dr hab. Zenon Uchnast (psycholog KUL), ks. dr R. Jaworski (Warszawa). W plakatowej wersji swoje wystąpienia zaprezentowali: dr Marianna Jaszczuk (logik, UMCS Lublin), dr Danuta Opozda (pedagog, KUL), dr Tomasz Ożóg (psycholog, KUL), ks. dr Jerzy Szymołon (psycholog), mgr Barbara Kiereś, mgr Aldona Król, mgr Anna Lendzion. Zespół dopracował się wniosków, iż metoda Giussaniego domaga się zawieszenia wszystkich dotychczasowych teorii lub innych metod; tę metodę kształtuje sam przedmiot – rzeczywistość, której należy doświadczyć (M. Jaszczuk).

Grupa III przedyskutowała temat – Treści religijne w teorii i praktyce pedagogicznej (rodzina, szkoła, organizacja młodzieżowa, Kościół). W dyskusji przewodniczyli – prof. dr hab. Teresa Kukołowicz (wieloletnia prodziekan Nauk Społecznych i kierownik Instytutu Pedagogiki KUL), następnie ks. dr Andrzej Perzyński (krajowy odpowiedzialny ruchu CL, Łódź – Warszawa); referującymi byli ks. prof. dr hab. Roman Dzwonkowski SAC (socjolog KUL), ks. prof. dr hab. M. Rusiecki (katechetyk, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Kielce), prof. dr hab. Grażyna Karolewicz (historyk KUL), ks. prof. dr hab. Edward Walewander. Plakatową wersję dyskusji przygotowali – ks. dr Stanisław Chrobak SDB, mgr Łucja Badeńska (socjolog KUL), mgr Dorota Bis (pedagog, KUL) i mgr Ewa Słomka.

Dyskutanci docenili w wychowawczej metodzie Giussaniego obecność religii, modlitwy i pracy nad sobą (mgr A. Petkowicz odnalazła w niej analogię do metody harcerskiej); esencją dyskusji na temat metody wychowawczej stało się stwierdzenie: „ważne jest, by wiara szła w parze z życiem” (A. Perzyński).

Grupa IV za przedmiot dyskusji przyjęła Obecność Zmysłu religijnego na płaszczyźnie kultury. Przewodniczył jej ks. dr Joachim Waloszek, a do dyskusji zostali zaproszeni – reżyser Leszek Mądzik (KUL), prof. dr Józef Fert (historyk literatury, znawca twórczości C. K. Norwida, KUL), mgr Jacek Olbrycht (Warszawa), mgr Krzysztof Prokop (Warszawa). W plakatowej wersji dyskusji uczestniczyli – ks. dr Joachim Waloszek (Opole), mgr Arkadiusz Gudaniec (KUL), mgr Irena Hlubek (Borucin), mgr Wojciech Kruszewski (KUL), mgr Urszula Piętka (Gliwice).

Na podstawie Zmysłu religijnego, utkanego cytatami poezji, dyskutanci poszerzyli przedmiot oddziaływania wychowawczego o muzykę (J. Waloszek) i teatr (I. Hlubek) jako środki wychowawcze, dyscyplinujące i tworzące wspólnotę.

Grupa V przedyskutowała Zmysł religijny na płaszczyźnie pracy i działalności charytatywnej. Przewodniczył jej ks. prof. dr hab. Anzelm Weiss (historyk Kościoła i odpowiedzialny lokalny CL). Do dyskusji zostali zaproszeni – ks. Józef Adamowicz, ks. mgr Wojciech Murdzek (Świdnica). Dyskusję w wersji plakatowej przygotowali mgr Danuta Capek (Świdnica), mgr Elżbieta Lipska i mgr Jarosław Lipski (Ryki), lekarz medycyny Barbara Łabiak (Opole), mgr Ewa Życzyńska i mgr Marcin Życzyński (Rzeszów).

Dyskusja dotyczyła praktycznej realizacji zadań wypływających z wymogu religii chrześcijańskiej – miłości Boga i bliźniego; zrodziło się z niego dzieło polskiej wspólnoty ruchu CL – oratorium, spełniające opiekę duchową i wychowawczą nad dziećmi zaniedbanymi w Świdnicy, afiliowane do Fundacji Ut unum sint. Inspiracją Zmysłu religijnego poruszane jest też życie rodzinne, wzbogacane nowym życiem i zadaniami wychowawczymi, o czym mówili: mgr Piotr Cepielik (Kolbuszowa), E. i J. Lipscy, E. i M. Życzyńscy; Zmysł religijny powoduje też refleksję nad odpowiedzialnością społeczną w pracy samorządowej (W. Murdzek) oraz naukowej i kapłańskiej (T. Czernik); zreflektowany Zmysł religijny pozwala dostrzec cel wszelkiej działalności (Jarek, student z Wałbrzycha).

Ubogacająca uczestników praca w grupach została przedstawiona w popołudniowej dyskusji panelowej, ubogacając w ten sposób całe gremium; przewodniczył jej ks. prof. dr hab. A. Weiss, a wyniki dyskusji zespołów przedstawili ich sekretarze.

Dzięki wszechstronnej oraz wszechobecnej informacji w postaci plakatów, komunikatów radiowych, telewizyjnych i prasowych (lokalnych i ogólnopolskich), a także w Radio Watykańskim, wiele osób mogło w tym wydarzeniu uczestniczyć. Ponadto osoby profesjonalnie związane z procesem wychowywania – dyrektorzy szkół, zwłaszcza lokalnych, wychowawcy internatów, pedagodzy szkoli, duchowieństwo, przedstawiciele wszystkich ruchów kościelnych – otrzymały zaproszenia imienne (blisko 1000 zaproszeń zostało rozesłanych lub wręczonych osobiście przez organizatorów). Przybyli przedstawiciele lokalnej władzy administracyjnej i oświatowej, a ponadto liczni uczestnicy życiowego doświadczenia CL, także z rodzinami, z całego kraju.

Uważny udział w sesji umożliwiały przygotowane materiały pomocnicze; każdy z uczestników mógł otrzymać teczkę zawierającą: program sesji, teksty referatów wygłoszonych po angielsku i włosku w polskiej wersji językowej oraz adresy grup tematycznych wraz z nazwiskami przewodniczących tych zespołów i ich uczestników.

Ewenementem konferencji była sesja plakatowa przygotowana przez około 20 osób; plakaty autorstwa młodszych pracowników naukowych były prezentowane i interpretowane w zespołach dyskusyjnych; spośród nich wyróżniła się Asceza (dr Beaty Parysiewicz, KUL) zobrazowana za pomocą róży, której pielęgnacja zakłada dbałość i konieczność odrzucenia tego, co odrzucić należy.

Plastyczna ekspresja zagadnień wychowawczych zastosowana w dyskusji, świetnie korespondowała z praktyką oddziaływania wychowawczego w CL, gdzie plakat jest popularnym narzędziem pedagogicznym.

Wartym podkreślenia jest klimat wzniosłości i realnego przeżycia religijnego, wspomaganego oprawą plastyczną i akustyczną (słuchając Povera voce nie sposób nie przeżywać duchowej wspólnoty i wdzięczności pod adresem Boga za dar uczestnictwa w doświadczeniu ruchu CL, aktualizującym się w misterium naukowego spotkania).

Trudno wyobrazić sobie bardziej skuteczną promocję Zmysłu religijnego, choć była ona niezamierzona, a dokonała się na kanwie dyskusji naukowej na temat myśli pedagogicznej Autora.

Wyrazem łączności uczestników naukowego wydarzenia – „Wychowanie człowieka w świetle Zmysłu religijnego ks. Luigi Giussaniego” – z Autorem dyskutowanego dzieła był skierowany do Niego telegram:

Drogi i Czcigodny Księże Prałacie

Zgromadzeni w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Wielkiej Auli im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego na sympozjum „Wychowanie człowieka w świetle Zmysłu religijnego ks. L. Giussaniego” w duchu wdzięczności i przyjaźni łączymy się z Osobą Autora tej wielce inspirującej książki.

Wyrażamy naszą radość, że refleksja nad tajemnicą człowieka odkrywającego swą godność w wydarzeniu Jezusa Chrystusa, pozwala nam wspólnie poznawać podstawy pedagogiki chrześcijańskiej, które są tak głębokie, jak sam człowiek, ponieważ mają swoje źródło w Bogu.

Za wstawiennictwem Maryi, która poprzez „fiat” przyczyniła się do wejścia Boga w naszą historię, Jemu – Jedynemu Panu – Jezusowi Chrystusowi polecamy drogiego i bliskiego nam Księdza.

Katolicki Uniwersytet Lubelski.

Katedra Pedagogiki Ogólnej, organizatorzy i uczestnicy sesji.

Lublin, dnia 16 XI 2000 roku