„Mieli się pobrać na wiosnę, ale Sasza zginął od kuli snajpera na Majdanie. Olenka była moją koleżanką z pracy i jedną z moich najlepszych przyjaciółek, pracowałyśmy razem w szkole Montessori i jako wolontariuszki w sierocińcach. Była wesoła, otwarta. Po śmierci Saszy zostawiła wszystko i wyjechała z Kijowa”. Tutaj rozpoczyna się opowieść Katii Klyuzko. Od najtrudniejszej chwili. „W miesiącach trwania pokojowej demonstracji zobaczyliśmy, że solidarność, wolność na Ukrainie są możliwe. A jednak wobec stosu kwiatów przyniesionych w dniach żałoby obchodzonej po stu osobach, które zginęły na Majdanie, zadawałam sobie pytanie: «Jeśli walka o te wartości miała jakieś znaczenie, dlaczego teraz pozostaje tylko wielki ból?»”. Tak jak Olenka, czuła się ogołocona. Zniknął entuzjazm bezsennych nocy na barykadach. „Nosiłam w sobie wielkie pytanie o mój prawosławny Kościół patriarchatu moskiewskiego. Na placu widziałam kapłanów greko-katolickich oraz tych z prawosławnego patriarchatu kijowskiego (nieuznawany Kościół powstały w wyniku schizmy – przyp. red.), a gdzie byli moi duchowni? Pewnego razu podczas homilii usłyszałam, że zostaliśmy nazwani «myszami». Jak to możliwe? Przestałam chodzić do kościoła”.

Następnie wydarza się prosta rzecz: Katia spotyka Constantina Sigova, Aleksandra Filonenkę i ich przyjaciół. Poznaje ojca Filareta, mnicha z rudą brodą i jasną cerą, który w swojej wiejskiej parafii zaczął pomagać uchodźcom uciekającym ze Wschodu, gdzie trwała wojna, oraz rodzinom żołnierzy. Nie robił tego z powodów politycznych albo żeby poprzeć władzę, robił to, ponieważ jest chrześcijaninem. „Pomyślałam: także w moim Kościele jest to możliwe. U ojca Filareta wszyscy byli mile widziani: prawosławni, katolicy i protestanci. Było to otwarcie, które pozwalało mi oddychać”. W następnych miesiącach, jest lato 2014 roku, przyjeżdża do Mediolanu, do ojca Ambrosija, archimandryty z prawosławnej parafii w lombardzkiej stolicy. On i ich wspólny przyjaciel Constatin przekonują ją: „Katio, zajmij się tymi dziećmi”.

Violetta i zachód słońca. Dzisiaj, prawie trzy lata później, Katia jest odpowiedzialna za projekt „Dzieci nadziei”, który od dwóch lat daje możliwość kilkorgu dzieciom z rodzin uchodźców ze wschodniej Ukrainy oraz żołnierzy przebywających na froncie spędzić lato we Włoszech w gościnie u Rodzin Przyjmujących.

Pomysł wakacji organizowanych we Włoszech dla ukraińskich dzieci nie jest nowy i sięga wybuchu w Czarnobylu pod koniec lat 80. Tym razem jednak nie pomaga się dzieciom rodzin uciekających przed potworem radioaktywnym. W 2015 roku z Ukrainy przyjechało ośmioro dzieci. Tego lata – 46. „Dzisiaj wojna w Donbasie uderza w dwie kategorie osób: tego, kto musiał uciekać ze swojego domu, oraz tego, kogo krewny wyjechał na front. Wszyscy są Ukraińcami, ale jedni widzą w drugich przyczynę swojego cierpienia – wyjaśnia Katia. – Ofiarujemy naszą pomoc dzieciom z obydwu grup, mając nadzieję, że przyjaźń, jaka się między nimi rodzi podczas spotkań, które organizujemy na Ukrainie, i wakacji we Włoszech, zarazi także ich rodziców. Stąd właśnie nazwa projektu: to właśnie dzięki tym dzieciom może się odrodzić nadzieja dla Ukrainy”.

To właśnie przytrafiło się Kolii i Aleszy. Pierwszy, syn żołnierza przebywającego na froncie, pochodzi z Makarowa, miasteczka położonego na peryferiach Kijowa. Drugi musiał uciekać z rodziną z Doniecka, głównego miasta na Wschodzie, znajdującego się w rękach prorosyjskich separatystów. „Zabraliśmy ich do Włoch w ubiegłym roku. Przypadkowo trafili razem do rodziny Adriano i Tiny – opowiada Katia. – Na początku się nie znosili. Potem, po zakończeniu wakacji, zauważyliśmy, że stali się jak bracia”.

Doświadczenie tygodni spędzonych we Włoszech jest mocnym doświadczeniem: rodzina, której się nie zna, z odmiennymi zwyczajami, mówiąca innym językiem. „Stanęli wobec tych samych trudności i razem dostrzeli, jak pięknie jest być przyjętymi bezinteresownie. W ten sposób przesądy zniknęły i zrodziła się przyjaźń, która zdumiała także ich rodziny”. Do domu Adriano w tym roku przyjechała 15-letnia Anna. „Umieściliśmy ją samą w pokoju, w którym znajdowały się trzy łóżka – opowiada Adriano. – Po kilku dniach zadawaliśmy sobie pytanie, jak to możliwe, że tyle czasu spędza sama w pokoju. Lubiła tam przebywać, całymi godzinami. Potem odkryliśmy, że przebywa na uchodźctwie w Kijowie i że jej rodzina mieszka w jednym pokoju. A ona musi spać na podłodze”.

Także Violetta uciekła z Doniecka. Przyjechała do Borgarello, małego miasteczka w prowincji Pavii. Mauro jedzie po nią na lotnisko, przedstawia ją córkom, jedzą kolację, a potem siadają w ogrodzie. Niebo rozpłomienia się podczas zachodu słońca. Córka Mauro woła go: „Ona płacze…”. „Kiedy zobaczyłem jej oczy pełne łez, powiedziałem sobie: «Czy ty naprawdę sądzisz, że możesz coś zrobić?». Tam zrozumiałem, że w gruncie rzeczy potrzebujemy tego samego”.

To prawda, ponieważ te dzieci przybyłe z Ukrainy wnoszą w życie włoskich rodzin zawirowanie. Weźmy Monikę, która pochodzi z Brazylii i jako dziecko została adoptowana. Przekonała męża Paolo, by przyjęli 9-letnią Maszę, córkę żołnierza z Kijowa. „Przyjechała naprawdę w dziwnym momencie. Paolo dopiero co stracił pracę. I wszystko potoczyło się wbrew moim oczekiwaniom. To ja pragnęłam ugościć tę dziewczynkę… To ja przekonałam do tego całą rodzinę… To ja chciałam… A potem ona przyjeżdża i bardziej przywiązuje się do mojego męża niż do mnie!”.

„Dom duszy”. Przygotowania do tych włoskich wakacji były intensywne. We Włoszech Rodziny Przyjmujące rozwiązały wiele biurokratycznych problemów. Ale nie tylko: zaangażowane rodziny, dzięki kontaktom księdza Franceska Braschiego, zaprzyjaźniły się z prawosławnymi parafianami z Mediolanu i Varese. Na Ukrainie natomiast Katia wraz z Anją, Franceską i Anną oraz innymi wolontariuszkami zorganizowały wspólny tydzień z dziećmi w parafii ojca Filareta. Pomogło także kilka mam. Były wśród nich Olena i Natalia. Pierwsza jest żoną żołnierza z Kijowa, mąż drugiej jest pastorem protestanckim w rejonie Ługańska. „Bardzo pomogły nam i sobie nawzajem – opowiada Katia. – Widać, że rozpoznały swoje talenty. To piękne, że się zaprzyjaźniły”. Tydzień mija pośród zabaw, nauki włoskiego, praktycznych ćwiczeń i wycieczek. „Przedsięwzięcie nazwaliśmy «Domem duszy» i poprosiliśmy dzieci, by narysowały miejsce, w którym czuły się naprawdę jak w domu – mówi dalej Katia. – Pod koniec zajęć połowa z nich płakała”. Zaczęli z nimi rozmawiać, by zrozumieć. „Jarosławie, co to jest pokój? – Pokój jest wtedy, gdy tata nie jest na wojnie”.

Ona jest z Moskwy. Do pomocy zaproszono także Anję, zaprzyjaźnioną wychowawczynię. Gdy do niej zadzwoniono, nikomu nie przyszła do głowy jedna rzecz: otóż, że jest ona Rosjanką. „Dzieci, to jest Anja, przyjechała z Moskwy…”. Malcy są podejrzliwi, mają w głowie to, co słyszą o Rosji i Rosjanach od dorosłych. W następnych dniach idą do niej i bez zbytnich ceregieli pytają, co sądzi o wojnie na Wschodzie, o tym, że jej kraj napadł na Ukrainę, że z winy rządu moskiewskiego ich ojcowie są na wojnie, albo o tym, że ich rodziny musiały uciekać. Anja słucha, czasem odpowiada. Potem jest z nimi i robi to, do czego została zaproszona. Wystarczy kilka dni i zaskarbia sobie miłość wszystkich (łącznie z dorosłymi). Na zakończenie tygodnia napisała kartkę: „Ten letni obóz był ważny, ważne były osoby, które spotkałam. Dużo muszę się jeszcze nauczyć. Do tej pory byłam jakby uśpiona, chcę się obudzić i poważniej spojrzeć na siebie i swoje pragnienie. Dziękuję za te dni. Dziękuję za waszą miłość i za to, że mnie przyjęliście”.